Một bản 20 năm không có người say rượu, nghiện ma túy và hút thuốc

Già làng Sùng A Giáo. Ảnh: Anh Tuấn “Thần y” của bản Sau khi “luồn lách” trên cung đường thảm nhựa dài gần chục cây số, Nà Ón hiện ra trước mắt đẹp như bức tranh thủy mặc. Hỏi nhà già làng Sùng A Giáo, anh trai bản nồng hậu dẫn tới tận nơi, anh nói gì đó với A Giáo bằng một tràng tiếng Mông. Sùng A Giáo ra tận đầu con dốc đón khách. Vừa bắt tay xong, ông “phủ đầu” rằng đã gặp trưởng bản chưa? Tôi nói muốn gặp già làng để nghe câu chuyện về “bản ba không” mà ông chính là tác giả. Tới đây, ông cụ có ve cởi mở hơn và “khoe”: “Con trai ta, một thằng làm trưởng bản, thằng nữa làm mướn an viên”. Sùng A Giáo bắt đầu câu chuyện bằng “bài giảng” về việc người dân Nà Ón đi theo đạo Tin Lành. Ông sử dụng những gì giáo luật răn dạy để chỉ bảo bà con trong bản không làm những việc trái với quy định của pháp luật, ảnh hưởng đến tình hình an ninh thứ tự, không để ke xấu lợi dụng tuyên truyền những điều xằng bậy. “Chúa hay Phật cũng đều dạy con người làm những điều tốt. Trái với những điều răn dạy thì Thượng đế không thứ lỗi. Trái với quy định của luật pháp quốc gia thì bị xử tội. Bố nói với con em trong bản những điều này mỗi tuần một lần. Nếu ai vi phạm sẽ bị đuổi ra khỏi bản, nhưng chưa thấy ai mắc lỗi để phạt cả”- ông Giáo nói. Ngoài có uy tín với người dân trong việc tuyên truyền tự do tín ngưỡng, Sùng A Giáo còn có biệt tài chữa bệnh bằng thuốc nam, chữa gãy xương cho những người không may gặp tai nạn bằng phương pháp bó lá. Ông Giáo kể rằng, ông học được mấy bài thuốc gia truyền từ đời ông, cha để lại cốt giúp những người trong gia đình. Song nếu có ai đó đến nhờ ông luôn săn lòng trợ giúp mà không đòi hỏi chuyện tiền nong. Trường hợp Sùng A Gia là một ví dụ điển hình. Trong một lần đi xe máy về bản cách đây 4 năm, ông Gia chủ quan, khi vào cua đã không kiểm soát được vô lăng và tốc độ nên dẫn tới tai nạn bị gãy xương đùi trái đến sát bẹn. “Tôi tuyệt vọng vì nghĩ sẽ bị tàn phế suốt đời. May nhờ có già làng Giáo trợ giúp, ông ấy vào tận rừng sâu đi tìm lá thuốc về bó vào đùi. Tôi nằm yên trên giường khoảng hơn 1 tháng sau thì đi lại được. Điều khiến tôi rất cảm động là cụ không đòi hỏi chuyện tiền nong gì mà tùy vào lòng hảo tâm của bệnh nhân”- ông Gia kể. Tôi, sang bản Ma Hác, gặp Sùng A Lếnh và Sùng A Xẩu, cả hai người này đều bị gãy tay và được ông Giáo chữa. Sùng A Lếnh kể: “Em bị ngã xe máy gãy tay, xương đâm lòi ra ngoài. Sau đó, người nhà chở đến gặp ông Giáo, ông tiêm thuốc tê vào cánh tay xong một lúc thì dùng hai tay kéo mạnh cho cái ống xương nó thăng ra, ăn vào khớp bị gãy rồi bó lá. Chỉ một tháng sau, cánh tay phải của em lành lại như cũ. Giờ hàng ngày, em đi chặt nứa làm nan bình thường”. Bản “ba không” Tôi nguyên nghiện thuốc lào nên để ý khắp nhà vẫn không thấy điếu cày (một dụng cụ gần như ở bất cứ gia đình nào sinh sống nơi reo cao đều có) để đâu thì lấy làm lạ. Thắc mắc thì ông Giáo lắc đầu: “Gần 20 năm rồi, ở Nà Ón không còn ai hút thuốc lào cả”. Ông nói, hút thuốc lào tuy không vi phạm pháp luật nhưng ảnh hưởng đến sức khỏe, để lại hình ảnh không đẹp nên trước tiên ông góp ý với những bậc cao niên bỏ, rồi lớp trung tuổi đập điếu, giờ thì đám tre lớn lên noi theo truyền thống, cả bản không còn ai hút thuốc lào. Một trong “ba không” ở Nà Ón được ông Sùng A Giáo làm tốt là uống rượu. Nói cho đúng thì hiện thời người dân bản Nà Ón vẫn còn dùng rượu, bia. Nhưng theo ông Giáo thì “dùng” khác hoàn toàn với “uống”. Bởi “uống” thường dẫn tới tình trạng say xỉn, bỏ bễ nương rẫy, đánh đập vợ con, tổn hao sinh lực. “Dùng” thì có liều lượng và không phải lúc nào cũng “sử dụng”. Một người dân Nà Ón tên Sùng A Sáng tâm sự: “Cả bản ai cũng phải lo lên rẫy đào cái lỗ, trỉa hạt bắp, trồng cây săn, thả lúa nương. Chỉ vào mỗi dịp lễ, tết hoặc nhà có việc trọng mới được phép uống rượu. Mà không có chuyện, mỗi lần uống thì thỏa thích đến mức mất kiểm soát hành...” Cái “ba không” chung cuộc, đó là tối dạ ma túy. Trung Lý vốn có diện tích rộng nhất, có đường biên giáp với nước bạn Lào dài nhất trong số các xã biên giới của huyện cực tây Mường Lát, tình hình buôn bán, sử dụng cái chết trắng vẫn chưa hết phức tạp. Nhưng riêng ở Nà Ón, dưới bàn tay “cai quản” của già làng Sùng A Giáo, tất cả 44 hộ dân với 258 nhân khẩu, không có một ai nghiện ma túy, cũng chưa khi nào phát hiện đối tượng tham gia vào các đường dây buôn bán, vận chuyển thuốc phiện. Tấm gương điển hình Tôi biết những chiến công của Sùng A Giáo khi ông tham dự hội nghị biểu dương già làng, trưởng bản có uy tín trong công tác tuyên truyền, giáo dục chính sách pháp luật của Nhà nước đối với đồng bào các dân tộc anh em do Công an tỉnh Thanh Hóa tổ chức. Trung tá Gia Nọ Pó - Phó trưởng Công an huyện Mường Lát - cho biết: Ông Sùng A Giáo cùng gia đình và nhiều người dân khác di cư từ huyện Bảo Thắng (Lào Cai) đến Mường Lát sinh sống vào khoảng những năm 1990 của thế kỷ trước. “Song, ông Sùng A Giáo thực sự là người tự tạo uy tín của mình đối với người dân trong dòng họ, chòm xóm rất tốt. Ông Giáo săn sàng trợ giúp nhưng lại không đòi hỏi thù lao, ai cho gì ông ấy nhận, không chỉ cần lời cảm ơn cũng xong. Ơ những điểm xảy ra hiện tượng tụ tập đông người trái luật pháp, nghe ke xấu tuyên truyền xuyên tạc, ông Giáo xuất hiện nói thì mọi người giải tán ngay”- Trung tá Pó nói. Tôi lại nhớ lời ông Giáo tâm tình rằng muốn có uy tín thì trước tiên mình phải nghiêm khắc với bản thân. Trước tiên mình phải không được làm những điều xấu thì nói bà con mới nghe. “Ngay cả khi bố được mời về dự hội nghị tiêu biểu ở tỉnh, các bác cán bộ to mời uống rượu, bố cười, cảm ơn rồi xin phép. Bố chỉ ăn cơm thôi, không uống rượu”. XUÂN BMT