Vì sao nền chính trị Thái Lan và Philippines nóng lên vì lúa gạo?

Gạo là lương thực chính tại khu vực Đông Nam Á. Điều này lý giải tại sao nhiều chính khách hoảng sợ khi người dân cày bị khích động hoặc người tiêu dùng ca cẩm về giá cả đắt đỏ. Ngày 12.2, nông dân trồng lúa Thái Lan đã xuống đường biểu tình, giãi tỏ thất vọng trước sự thất bại một lần nữa của chính phủ trong việc chi trả tiền tạm ứng lúa gạo cho người dân. Trong khi đó tại Philippines, nạn buôn lậu lúa gạo vẫn không có dấu hiệu suy giảm, buộc chính quyền phải tiến hành một cuộc điều tra sâu rộng, xem xét kĩ lưỡng sự việc lại một lần nữa. Chương trình trợ cấp lúa gạo của Thái Lan được giới thiệu lần trước hết vào năm 2011, sau chiến thắng trong cuộc bầu cử của Thủ tướng Yingluck Shinawatra. Theo đó, chính phủ sẽ thu mua sản lượng lúa của nông dân địa phương với giá cao trước khi bán lại cho thị trường toàn cầu với một mức giá hời. Mục đích của chương trình nhằm nâng cao mức sống, tăng cái khoản tiện tặn của người dân nhưng lại bị các nhà phê bình chế giễu như một chương trình dân sinh hoang phí. Cách đây 6 tháng, chính phủ Thái Lan đã quyết định hạ mức giá trợ cấp để bù đắp những tổn thất rất lớn nảy sinh từ chương trình lúa gạo. Dù vậy, dân cày vẫn nhóng họ sẽ sớm được trả đầy đủ tiền cho những sản phẩm của mình. Thế nhưng, tiền đã không đến và sự thật là, các khoản tính sổ bị trì hoãn đã lên tới 130 tỷ baht (khoảng 4 tỷ USD), khiến hơn 1 triệu nông dân Thái bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Gánh nặng nợ đè chặt lên vai, vô vọng và tức giận, nhiều dân cày trồng lúa đã xuống đường biểu tình và tiến về thủ đô Bangkok, yêu cầu chính phủ phải có các biện pháp bảo đảm đời sống của họ. Những người này thậm chí còn phong tỏa một số tuyến đường gần Bangkok và dựng lều trại ngay trước hội sở Bộ Thương Mại. Phần lớn người dân cày tham dự biểu tình không có liên tưởng với phe biểu tình chống chính phủ của ông Suthep Thaugsuban, nhưng việc họ đến Bangkok đã làm căng thẳng thêm khủng hoảng chính trị của giang san. Lập tức, phe đối chọi đã chớp lấy thời cơ nhằm tăng cường thêm lực lượng. Họ kêu gọi quyên ủng hộ cho những dân cày trồng lúa duy trì cuộc biểu tình tại thủ đô. Phe đối lập còn song song cáo buộc nạn tham nhũng trong chính phủ của bà Yingluck chính là nguyên đẩy người dân trồng lúa vào cảnh màn trời chiếu đất như bây chừ. Về phần mình, chính phủ của Thủ tướng Yingluck cho biết trong bối cảnh các cuộc biểu tình cứ tiếp diễn tại nhiều khu vực của sơn hà, họ thật sự không đủ khả năng trả tiền cho dân cày. Chính phủ Thái Lan cũng đồng thời kêu gọi người biểu tình không nên chiếm hoặc phong tỏa các nhà băng của quốc gia. Chính phủ cũng hẹn sẽ sớm tìm ra biện pháp tốt nhất, đảm bảo không một ai bị sót tiền lúa gạo song song chưng buộc tội cho rằng chương trình tạm trữ lúa gạo là “thứ vung phí” và ăn hại. “Mục tiêu cuối cùng của chương trình lúa gạo không phải đem lại sự nức tiếng hay uy tín cho chính phủ. Đó chỉ đơn giản là một chính sách đảm bảo an ninh thu nhập tốt hơn cho người dân và cho cả đời mai sau sau này, tránh khỏi các tác động khủng hoảng tài chính của giang sơn”. Chính phủ của bà Yingluck nhận được rất nhiều sự ủng hộ từ những người nông dân, đó là lý do bà không thể bỏ mặc họ và đáp đền lại bằng chính sách tạm trữ lúa gạo. Tuy nhiên, đáng ra bà Yingluck nên nghe theo ý kiến của một số nhà kinh tế học khi cho rằng chính sách mà bà đang đeo đuổi cần phải được sửa đổi. Chuyển sang tình hình Philippines. Nạn buôn lậu gạo đã trở thành tiêu điểm chính trị hàng đầu sau khi có báo cáo cho biết, chỉ tính riêng trong năm 2013 có đến 50 nghìn tấn gạo bị buôn lậu vào Philippines mỗi tuần. Trước đó vào năm 2011, Philippines là nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới. Quốc hội đã ra lệnh điều tra, xác định lại tuốt luốt các nghi can buôn lậu gạo trong cả nước song song đốc thúc chính phủ mau chóng xét xử 157 trường hợp buôn lậu gạo trước đó. “Nạn buôn lậu làm thương tổn nền kinh tế Philippines, tổn thương nghiêm trọng đời sống dân cày nghèo. Họ đã dành cả ngày cực nhọc dưới nắng để tạo ra những thứ chúng tôi có trên bàn ăn, nhưng lại bị những kẻ buôn lậu phá hoại”, chủ tịch Thương viện Philippines, Franklin Drilon cho biết. Mới đây, Bộ Tư pháp Philippines tuyên bố đã bắt được “vua buôn lậu lúa gạo”. Nhiều người dân tỏ ra ngờ và tự hỏi liệu đây có phải là kẻ chủ mưu thật sự đứng đằng sau đường dây buôn lậu hay không. Những gì cần làm lúc này là phải tiếp kiến “dập tắt” tham nhũng trong chương trình du nhập lúa gạo của chính phủ. Có nhẽ Tổng thống Benigno Aquino III, trước khi hết nhiệm kì vào năm 2016, nên coi xét lại vấn đề này một cách kĩ lưỡng và toàn diện. Những gì đang diễn ra tại Thái Lan và Philippines chứng tỏ gạo không chỉ thuần tuý là một mặt hàng lương thực cần yếu tại Đông Nam Á. Đó là một hàng hóa chính trị quan trọng, có thể ảnh hưởng đến kết quả bầu cử hay thậm chí là kích động một cuộc bạo loạn trong xã hội. Bảo Duy (Theo The Diplomat)