Gameshow đang coi thường… khán giả?

“Ngôi sao Việt” đang được xem là chương trình có nhiều thời lượng quảng cáo nhất trên VTV3. Ảnh: TL Chuyển kênh cho đỡ bực mình thời kì cuối tuần là thời điểm mà phần đông các gia đình quây quần bên TV để thưởng thức các chương trình giải trí. Nắm bắt được tâm lý này, các lăng xê cũng dồn về các ngày nghỉ nhiều hơn. Trước đây, quảng cáo chỉ chen chân vào “phim truyện giờ Vàng” (từ 20h-21h30) thì nay, sự dịch chuyển này đang nghiêng về các kênh truyền hình thực tế. Kênh VTV3 và HTV7 đang là hai kênh vấn nhiều lăng xê nhất bây chừ. Trong số các gameshow truyền hình thực tế đang được phát sóng, 3 chương trình thu hút khán giả nhiều nhất là “Vietnam Idol”, “Ngôi sao Việt”, “Nhân tố bí ẩn”. Theo đó, lượng quảng cáo đổ vào cũng gấp nhiều lần. Điều đáng nói là có những chương trình bắt đầu vào lúc 21h20 nhưng do phải “gánh” quá nhiều lăng xê đã khiến cho thời lượng chương trình bị kéo dài đến gần 24 giờ đêm mới chấm dứt. Đài Truyền hình Việt Nam là đơn vị phục vụ khán giả, các chương trình gameshow cũng mang tai mang tiếng là phục vụ khán giả, nhưng tuồng như, những lời kêu ca của người xem lại đang bị bỏ qua một cách dễ dãi. Đơn cử, chương trình “Ngôi sao Việt” phát vào tối thứ Bảy hàng tuần, cứ sau mỗi một thí sinh biểu diễn lại để chèn quảng cáo. Tính sơ sơ, mỗi chương trình có ít nhất 5-6 lần gián đoạn với khoảng 50-60 mẩu lăng xê. Khiêm tốn hơn là “Vietnam Idol”, do lượng quảng cáo ít hơn nên người xem cũng ít bị “tra tấn” hơn. Rất nhiều khán giả truyền hình đã bức xúc cho rằng, các chương trình truyền hình thực tiễn quá coi thường khán giả khi chỉ nghĩ đến lợi nhuận. Giá quảng cáo của chương trình “Ngôi sao Việt” là 65 triệu đồng/10 giây đã đành, phải có lăng xê thì mới có kinh phí để nhà sản xuất mang lại các “món ngon tinh thần”, nhưng điều này cũng cần phải tính đến sự cân đối hợp lý giữa ích lợi của nhà đài với lợi quyền của khán giả, bởi một khi họ quay lưng với chương trình thì các giao kèo lăng xê cũng chẳng thể “vỗ béo” nhà sản xuất. Để tránh sự bực mình, nhiều khán giả đã có chọn lọc khá khôn ngoan là chuyển kênh mỗi khi nhà đài phát quảng cáo. Sau đó “căn giờ” để quay trở lại. Với trên 5 phút quảng cáo từ các gameshow hiện nay, đây được coi là một “giải pháp” khá chuẩn. Và điều này nếu được vận dụng phổ thông thì việc lăng xê chỉ có lợi cho nhà sinh sản chương trình, còn trên thực tế lại là một sự thiệt hại với các đơn vị lăng xê. Hơn nữa, một khi khán giả đã có sự ức chế vì phải “ép” xem lăng xê thì sự giới thiệu này cũng sẽ không mấy hiệu quả. Quảng cáo nhiều để bù tổn phí sinh sản Theo bảng giá lăng xê của Trung tâm quảng cáo và dịch vụ truyền hình, Đài Truyền hình Việt Nam, chương trình hiện có giá quảng cáo cao nhất là “Nhân tố bí ẩn”, với 10 giây quảng cáo là 90 triệu đồng, 30 giây là 180 triệu đồng; Tiếp đó là “Ngôi sao Việt” với 65 triệu đồng/10 giây và 125 triệu đồng/30 giây; “Vietnam Idol” thấp hơn “Ngôi sao Việt” 5 triệu đồng. Đây chỉ là bảng giá ban sơ, giá trị sẽ được điều chỉnh khi chương trình đi dần về cuối và đêm chung kết thì giá còn đội lên nhiều lần vì càng về cuối, giá thành sản xuất chương trình cũng cao hơn do phải đầu tư nhiều hơn về sân khấu, âm thanh... Theo đại diện một đơn vị sản xuất chương trình truyền hình, sở dĩ một gameshow bây giờ có quá nhiều lăng xê là bởi nhà sản xuất phải bỏ ra một số tiền không nhỏ để mua bản quyền chương trình. Mỗi gameshow mang từ nước ngoài về có giá lên đến vài triệu USD (“Vietnam Idol” mùa đầu tiên được Công ty BHD mua với giá 2 triệu USD). Đó là chưa kể đến phí tổn sinh sản chương trình khá tốn kém. Cơ chế tính toán để bù bằng quảng cáo được tính như sau: Một chương trình được dự toán sản xuất khoảng 10 tỷ đồng/số. Nhà sản xuất sẽ phải chứng minh với Ban Tài chính của VTV về con số 10 tỷ đồng cho một chương trình. Nếu được chấp thuận, VTV sẽ trả kinh phí đầu tư đó bằng thời lượng lăng xê. Bên sản xuất mang hiệp đồng lăng xê này đi chào hàng các đối tác, hoặc các đối tác nếu muốn quảng bá sản phẩm thì sẽ phải đăng ký qua bên sản xuất. Bán được ít hơn 10 tỷ thì nhà sản xuất phải chịu lỗ, còn nếu bán được hơn thì nhà đài hưởng. Bên sản xuất chỉ được hưởng theo cơ chế “hoa hồng” theo quy định, có thể là 20% hoặc 25%. “Nếu mua qua VTV cũng được nhưng giá thành sẽ cao hơn vì đó là khách hàng lẻ. Ngược lại, trong nhiều trường hợp, nếu mua qua bên sản xuất thì giá cả còn được “linh động” hơn. Thêm nữa, dù chứng minh về con số 10 tỷ đồng cho một chương trình nhưng trên thực tại, nó sẽ thấp hơn nhiều với con số mà họ đưa ra”, đơn vị sinh sản này cho biết. Như vậy, có thể nói, khán giả đang bị “ép” phải xem quảng cáo để đảm nhiệm một phần phí tổn mà nhà sản xuất đã bỏ ra. Dù quảng cáo bị xem là quá nhiều trong một chương trình nhưng cơ chế giờ của Luật quảng cáo lại không thể hạch sách Đài Truyền hình Việt Nam. Cái khốn khổ của khán giả nằm ở chỗ đó! Thảo Nguyên