Nhắm mắt nhìn sâu đời rạn vỡ

Chưa lần giở từng trang bên trong, người ta dễ nghĩ Nguyễn Xuân Thủy đặt cái tựa gây tò mò để làm đỏm ngôn từ, câu khách trên kệ sách. Nhưng kỳ thực, anh đang khắc họa một hành động – thái độ đối với hiện thực cuộc sống ngồn ngộn những chuyện bức bối, kệch cỡm và cười ra nước mắt. Bìa cuốn tiểu thuyết nhắm mắt nhắm mũi nhìn trời Chuyện làng ven đô “Cuốn sách này là chốc lát tôi khép lại bờ mi sau một thời kì quan sát, để chiêm nghiệm, để tự vấn…Tôi nhắm mắt xuôi tay vì xung quanh quá nhiều cái xấu, cái ác. Tôi nhắm mắt vì không muốn nhìn thấy những câu chuyện buồn. Tôi nhắm mắt nhắm mũi vì tôi bất lực trước thực tế không như tôi mong muốn. Nhưng tôi nhắm mắt xuôi tay cũng là để mơ về một bầu trời xanh, để tự vấn xem mình phải làm gì, mỗi người phải làm gì để cuộc sống này tốt đẹp hơn, nhân bản nhân ái hơn”, Nguyễn Xuân Thủy nói. Cuốn tiểu thuyết mới nhất được Nguyễn Xuân Thủy, được NXB Trẻ in và phát hành trong dịp hội sách vừa qua, là câu chuyện về một ngôi làng ven nội đô Hà Nội đang trong quá trình thị thành hóa, dưới cái nhìn của nhân vật nhà văn – nhà báo Nguyễn. Cuộc dấn thân, nhập cuộc của anh chàng tỉnh lẻ quyết bám trụ lại tỉnh thành, song song là quá trình bóc tách những lớp vỏ hiện thực, mà theo nhà văn, buộc chúng ta phải nghĩ suy. Bởi “chưa khi nào những bất ổn từng lớp lại đáng báo động như hiện nay, con giết cha, vợ chém chết chồng, thầy thuốc ném xác bệnh nhân, giới trẻ chạy theo những giá trị ảo, sách văn học bị quay lưng, học để kiếm tiền quan trọng hơn học để làm người…”, anh nói. Bằng một văn phong thô ráp, trần truồng và không tránh né, “nhắm mắt nhìn trời” khắc họa một vùng quê trong hình hài chạng vạng giữa làng và phố, khi “cái lưỡi đô thị” bắt đầu liếm tới. Nơi mà người dân cày nghiêng ngả bởi những bọc tiền bồi thường đất nông nghiệp, vào một ngày đẹp trời (cũng có thể là xấu trời) hàng tỉ đồng rơi trúng đầu, tưởng là niềm vui nhưng là thảm kịch. Nơi mà văn hóa làng đang bị xâm thực và phân tích, rạn vỡ, làm người ta chới với giữa những dòng chảy. Trải nghiệm cá nhân Nhà văn Nguyễn Xuân Thủy Câu chuyện được nhà văn san sớt khởi hành từ trải nghiệm của chính anh khi chuyển về sống tại một vùng ven đô cách nay 3 năm. Anh kể: “Chỗ tôi ở sát ven đường chính của làng, nơi ấy ngày ngày hàng đoàn công nhân xây dựng mỗi sáng đi qua rầm rập như diễu hành. Nơi ấy có những quán trà đá đông vui tấp nập bởi hoạt động lô đề. Nơi ấy hội làng diễn ra, người ta rước Thánh qua những trọng điểm thương nghiệp sang trọng như The Garden, qua những tòa nhà chọc trời như Keang Nam, nơi chục năm trước vốn là đồng ruộng. Nơi có những ngôi chùa bị vây bọc, cô lập bởi những tòa nhà cao tầng, đứng ở cổng chùa nhìn sang đối diện có thể là một tiệm Spa, một tiệm phẫu thuật thẩm mĩ, thậm chí là một quán thịt chó…”. Khi được hỏi nhà văn có xây dựng nhân vật Nguyễn như nguyên mẫu của chính mình, Nguyễn Xuân Thủy cho biết: “Ở một góc nhìn nào đó cũng có thể gọi là “tôi đi bán tôi”, nhân vật có sự đồng dạng với tác giả. Nguyễn là tôi mà không phải là tôi. Tôi là Nguyễn nhưng ai đó, một đồng nghiệp nào đó cũng có thể là Nguyễn nếu như thấy đồng cảm với Nguyễn”. Cùng tham dự nhiệt liệt và quyết liệt trong công cuộc nhập cư làm “công dân thủ đô” là Thành, một đồng nghiệp của Nguyễn. Nguyễn và Thành – hai con người, hai cá tính đối lập nhau. Nguyễn an phận, Thành quyết liệt. Nguyễn hồn hậu, Thành không ngại mánh lới. Chỉ với hai nhân vật nhưng đã dựng lên một cách khá điển hình cho cuộc nhập cư của những trí thức tỉnh lẻ, để trụ lại Hà Nội. Nhà văn nói vui, cuốn sách này là cách anh “đánh bắt gần bờ”, ăn mình và bán mình nhưng người ta cũng sẽ bắt gặp các mẫu nhân vật khác. “Tất nhiên, tôi cũng chẳng vui vẻ gì khi tác phẩm bị suy diễn, hay ngóng, quy chiếu không bởi con mắt văn học. Dòm điều ấy không xảy ra”, anh nói. Nhưng quan yếu hơn hết, cuốn sách là một sự tự vấn, phản tỉnh của con người nhà văn. “Tôi nhắm mắt nhắm mũi để mơ về một không gian sống lý tưởng cho tôi và cho bạn… như nhân vật Nguyễn trong tác phẩm từng mơ một giấc mơ rất đẹp, rất thanh thoát thanh bình. Đôi mắt công dân của tôi nhắm lại cũng là lúc đôi mắt nhà văn mở ra cho một hành trình sáng tạo, hướng đến những khát vọng thiên lương”, Nguyễn Xuân Thủy nói. Minh Chánh